Valpreventie voor Senioren – Voorkom Ongelukken en Behoud Zelfstandigheid

Valpreventie: Hoe blijft u op de been?

Mijn vader (86) is 4 jaar geleden zijn vrouw verloren en is daardoor alleen komen te staan. Door zijn vergeetachtigheid was hij niet meer in staat om voor zichzelf te zorgen en heb ik noodgedwongen een plekje moeten zoeken in een verzorgingsthuis bij mij in de buurt. Op een dag kreeg ik telefoon dat mijn vader was gevallen en onder de blauwe plekken zat. Helaas konden zij mij niet vertellen hoe mijn vader ten val was gekomen waardoor we geen preventieve maatregelen konden nemen om een herhaling te voorkomen. Mijn vader wist zelf niet meer te vertellen waar en hoe hij was gevallen.

"Samen veilig een stap verder – want alleen red je het misschien, maar samen kom je verder én veiliger."

Wist u dat alleen in 2023 al 112.000 senioren op een spoedeisende hulp terecht zijn gekomen door een val? Moet u eens voorstellen, dit betekent dat in Nederland elke 5 minuten iemand op de spoedeisende hulp binnenkomt. Daarvan zijn er nog eens 3 van de 4 ernstig gewond waarbij je moet denken aan hoofdletsel, gebroken heup of pols. Het CBS meldt dat er in 2023 ruim 6700 senioren zijn overleden na een dergelijk val. Dit betekent dat gemiddeld 19 senioren per dag overlijden aan de gevolgen van een val.

uit onderzoek is gebleken dat er een sterke stijging gaat plaatsvinden in de vergrijzing in Nederland en deze aantallen waarschijnlijk alleen maar zullen groeien. Dit heeft mij ertoe geleid om deze blog te schijven en senioren te informeren over waar de gevaren liggen en hoe deze, vaak op eenvoudige manier voorkomen kunnen worden, Het verkleinen van de risico op vallen is van groot belang, vooral bij ouderen en mensen met een verhoogde kwetsbaarheid.

U kunt via deze link de pdf downloaden

Oorzaken van valpartijen bij senioren

Helaas blijft de oorzaak bij mijn vader onbekend maar gelukkig is het niet weer voorgekomen. Ik heb het vermoeden dat dit met zijn evenwicht te maken heeft gehad omdat hij ook een lage bloeddruk heeft en vermoedelijk is gevallen na het opstaan uit bed of zijn stoel. Een aantal andere veel voorkomende oorzaken zijn:

• Afnemen van spierkracht
• Afnemen van evenwicht
• Slecht zicht of gehoor
• Medicatie fouten
• Rommelige kamer
• Slechte verlichting

Spierkracht en evenwicht nemen af naarmate we ouder worden. Dit proces kunnen we vertragen door regelmatig te beweging waardoor we sterker en stabieler blijven. Neem een abonnement op de sportschool of koop een stoelfiets om aan je dagelijkse beweging te komen. Voldoende hydratatie voorkomt ook duizeligheid en flauwvallen. Bij Slecht zicht of gehoor worden bepaalde obstakels in de kamer minder goed waargenomen wat het risico op vallen aanzienlijk vergroot, zeker bij een rommelige kamer. Denk hier bijvoorbeeld aan een laag tafeltje, vloerkleed, drempels of kabels. Ook bij medicatiegebruik of medicatie fouten wordt de kans op een val vergroot door bijwerkingen zoals duizeligheid en een verminderde reactietijd. Sommige medicijnen verhogen dit risico, overleg met u huisarts of een medicatie check nodig is.

In mijn gratis handleiding vind u een checklist waar ik meer dan 60 tips deel die helpen bij een veilig woonomgeving.

Beweging helpt: een fietstrainer is een laagdrempelige manier om kracht en balans op te bouwen.

Valpreventie in en rondom het huis

Voor mijn handleiding wordt gevraagd om uw e-mail adres te delen met mij, doet u dit liever niet dan zal ik hier een paar belangrijke tips delen die écht een groot verschil kunnen maken om valincidenten te voorkomen. u zal versteld staan hoe eenvoudig sommige kunnen zijn en vaak zijn ze ook nog gelijk toe te passen zonder geld uit te geven.

Tips

Liggen er losse kleedjes, matten of vloerbedekking? Vervang ze door antislip matten of bevestig er antislips trips onder. Hou daarnaast ook rekening mee dat als losse kleedjes, matten of vloerbedekking versleten is dat u hier achter kan blijven haken, zeker als u al minder stabiel bent.

Liggen er losse spullen op vloer waarover u kunt struikelen? Denk bijvoorbeeld aan kabels van lampen of andere elektrische apparaten. Verstop deze goed achter of onder de kast of gebruik kabelgoten. Is er bijvoorbeeld genoeg loopruimte door de kamer, soms is het makkelijker om meubels te verplaatsen zodat u er makkelijker langs kunt met een rollator. Ook zijn drempels erg gevaarlijk en ook nog eens lastig met een rollator. Laat uw drempels verwijderen of afschuinen. Als laatste tip wil ik u nog meegeven dat het belangrijk is dat u voldoende goede verlichting in huis heeft. Vooral op plekken waar het overdag ook redelijk donker kan zijn, bijvoorbeeld een trapopgang, overloop en gangen. De allerbeste oplossing is om sensoren te plaatsen die automatisch uw verlichting aanzetten als ze beweging detecteren. Vooral handig als u 's nachts naar de wc moet.

 Hulpmiddelen en technologie voor valpreventie

Dit is voor veel ouderen een gevoelig onderwerp. Veel senioren willen namelijk zo lang mogelijk zelfstandig blijven en schamen zich soms om hulpmiddelen te gebruiken. Ik herken dit namelijk ook bij mijn vader toen we voor een rollator gingen kijken. Dit is begrijpelijk, maar onnodig: hulpmiddelen kunnen namelijk helpen aan een actief en veilig leven. Ik zal hieronder een aantal belangrijke hulpmiddelen benoemen die helpen bij het voorkomen van een val.

Wandelstokken en rollators

Een wandelstok biedt extra stabiliteit bij lichte evenwichtsproblemen of verminderde spierkracht in één been. Kies een verstelbare wandelstok met een ergonomische handgreep en een antislip dop.

Een rollator is ideaal voor senioren die meer ondersteuning nodig hebben bij het lopen. Er zijn verschillende modellen, zoals binnen rollators (lichter en compacter) en buiten rollators (steviger en met betere wielen voor ongelijk terrein).

Aandachtspunten bij gebruik van een wandelstok is dat de hoogte goed is ingesteld: ellebogen moeten licht gebogen zijn bij gebruik. De rollator is een hulpmiddel, geen kruk om op te hangen. Remmen moet u regelmatig laten controleren om ongelukken te voorkomen.

Goede schoenen

Goede schoenen zorgen voor beter grip en minder glijden. Draag bijvoorbeeld stevige, goed passende schoenen met een antislip zool. Gebruik binnenhuis dichte pantoffels met een stevige zool in plaats van sokken en losse slippers. Kies ook voor klittenband schoenen voor het gemak bij aantrekken en een goede pasvorm. Vermijd gladde zolen of schoenen met een zachte demping.

Valalarm en slimme technologie

Een valalarm of andere slimme technologie kan helpen om valincidenten te voorkomen. Ook voor dit hulpmiddel zijn senioren vaak terughouden maar dit helpt u juist om langer zelfstandig te blijven op een veilige manier.. Een persoonlijk alarm heb je in de vorm van een hals- of polsbandje of als sieraad. Met één druk op de knop kan hulp worden ingeschakeld bij een val. Misschien vraagt u zich nu af, welke moet ik dan kiezen...? Dit is heel persoonlijk, het is maar net wat u het prettigst vind.

Halszender; Een halszender hangt om uw nek en kunt u eenvoudig even af doen wat een gemak kan zijn maar houd u er wel rekening mee dat u deze dan ook makkelijk kan vergeten weer om te doen. Het voordeel ten opzichte van een polszender kunt u bij de knop op de halszender indrukken met één van uw handen. De halszender is spatwaterdicht dus ook te gebruiken onder de douche.

Polszender: Een polszender zit vast op uw pols en verschuift niet waardoor deze makkelijk te vinden is. Het is iets lastiger om deze af te doen waardoor u de zender minder snel zal vergeten. Ook de polszender is spatwaterdicht en is net als de halszender onder de douche te gebruiken.

Sieraad: Deze zijn vaak alleen als halszender te verkrijgen en zijn mooier vormgegeven waardoor deze ook minder zal opvallen. Ook het sieraden zijn vaak onder de douche te gebruiken. Wel moet u er rekening mee houden dat deze sieraden vaak iets duurder zijn.

Slimme horloges met valdetectie

Als we een stapje verder gaan in de technologie dan komen we uit bij de horloges met een automatische valdetectie. Het grote voordeel van deze slimme technologie is dat dit horloge automatisch een bericht verstuurd als een val gedetecteerd wordt. Stelt u voor dat u komt te vallen en u raakt bewusteloos en kan niet zelf op de knop drukken. Op dit moment is slimme technologie uw redder in nood. U kunt hiervoor speciale medische noodhorloges kopen maar de Apple Watch beschikt over dezelfde technologie.

Slimme verlichting

Slimme verlichting is ook niet meer weg te denken in de wereld van valpreventie voor senioren. Door sensoren te plaatsen in gangen, slaapkamer en badkamer zullen lampen automatisch inschakelen en voorkomen dat u in het donker struikelt. Deze sensoren zijn vaak zonder technische kennis op eenvoudigen wijze op te hangen.

Beugels en handgrepen

Beugels en handgrepen zijn ook zo'n hulpmiddel die onmisbaar zijn voor senioren die langer zelfstandig thuis willen blijven wonen op een veilige manier. Monteer bijvoorbeeld een beugel in de toilet zodat u extra houvast heeft bij het opstaan. In de slaapkamer kunt u een bedbeugel gebruiken om makkelijker uit bed te komen en uw evenwicht beter te bewaren. Voor de badkamer en douche kunt u kiezen voor handgrepen om een val bij uitglijden te voorkomen.

Voor in de ruimtes hierboven benoemd moet u ook zeker antislip materialen toepassen. Dit is een kleine investering maar heeft een mega groot effect op uw veiligheid. Koop antislip matten voor in de badkamer, dit voorkomt vallen op gladde tegels. Antislip strips voor op de traptreden zorgen voor extra grip en rubberen onderzetters voor vloerkleden voorkomt dat deze verschuiven.

Twijfelt u nou nog dan is er een mogelijkheid om een ergotherapeut langs te laten komen voor een huis check, deze kan u adviseren welke aanpassingen nodig zijn voor u.

Wat te doen na een val

Tja... ook al heeft u alle maatregelen genomen er kan altijd net iets mis gaan, en daarom moeten we even stil staan bij dit onderwerp. Waar moet u nu rekening mee houden als u onverhoopt toch ten val komt? Een val kan even schikken zijn, maar het is belangrijk om rustig te blijven en goed te handelen. Zelfs als er op het eerste gezicht geen verwondingen lijken te zijn, kan een val fysieke of emotionele gevolgen hebben. Hieronder volgt een overzicht voor wat te doen na een val.

Direct na de val

Na een val is het belangrijk om niet direct op te staan. Haal diep adem en controleer of je pijn hebt.

• Blijf liggen en kalmeer: Als u direct gaat staan kunt u mogelijk meer schade aanbrengen aan letsel dat u mogelijk heeft opgelopen
• Controleer of u pijn heeft: Zijn er scherpe pijnen, zwellingen of gevoelloosheid?
• Langzaam bewegen: Als u geen pijn voelt, probeer dan voorzichtig je armen en benen te bewegen,
• Ligt u oncomfortabel?: Probeer u zelf in een stabiele zijligging te draaien, zodat u vrij kunt ademen.

Hulp inschakelen

• Als u niet kunt bewegen zonder hevige pijn.
• Als u het bewustzijn verliest of verward bent.
• Als u zichtbare verwondingen ziet zoals een bloeding of een abnormale stand van een ledemaat.

Als u een hals- polszender draagt druk dan meteen op de knop om hulp in te schakelen. Heeft u deze niet gebruik dan uw mobiele telefoon.

Opstaan na een val

Als je voelt dat je geen ernstige verwondingen hebt, kun je proberen om langzaam overeind te komen.

• Rol op uw zij en neem even tijd om uw evenwicht te vinden
• Duw uzelf op je handen en knieën, zodat u stabiel op de grond zit.
• Kruip dan langzaam naar een stoel of tafel
• Plaats uw sterkste voet plat op de grond en duw uzelf voorzichtig omhoog met uw handen
• Ga even een paar minuten rustig zitten om duizeligheid te voorkomen

Als opstaan niet lukt

• Roep om hulp.
• Probeer ook om warm te blijven door een deken of kleding om u heen te slaan.
• Beweeg voorzichtig om u bloedsomloop op gang te houden totdat hulp komt.

Medische controle

Als u geen directe pijn voelt is het nog wel verstandig om een arts of fysiotherapeut te laten komen. Soms ontstaan klachten pas na een paar uur of dagen. Laat ook een familielid of zorgverlener weten dat u gevallen bent, zodat ze u de komende dagen in de gaten kunnen houden.

Wanneer medische hulp nodig

• Duizeligheid, hoofdpijn of misselijkheid
• Blauwe plekken of zwellingen die niet verminderen
• Moeite met lopen of verminderde gevoel in de ledematen.

Het psychologische effect van een val

Een val kan ook een mentale impact hebben. Veel senioren worden angstiger om te bewegen, uit vrees om opnieuw te vallen. Dit kan leiden tot minder activiteit, waardoor spieren verslappen en het risico op vallen juist weer toeneemt. Blijf vooral in beweging, ook als u nog wat angstig bent. Begin bijvoorbeeld rustig met een stoelfiets. Ik heb een handige vergelijking van 2 modellen samengesteld die veilig en eenvoudig te gebruiken zijn, ook als u herstellende bent van een val.

Hoe kunt u angst voor vallen overwinnen?

• Blijf vooral bewegen: Een fysiotherapeut kan helpen met veilige oefeningen om je vertrouwen weer terug te krijgen
• Praat erover: Bespreek je angst met familieleden of een professional
• Pas je omgeving aan: Een veilig huis vermindert onzekerheid en vergroot zelfvertrouwen
• Overweeg een valpreventie cursus: Dit helpt om weer met vertrouwen te lopen en obstakels beter in te schatten.